Polskie Towarzystwo Optometrii i Optyki (PTOO), zgodnie ze swoimi celami statutowymi, którymi są propagowanie optometrii oraz podnoszenie jakości ochrony wzroku w Polsce, przedstawia aktualizację standardu badania optometrycznego. W trosce o najwyższą jakość świadczonych usług, niniejszy standard został opracowany w oparciu o zasady Medycyny Opartej na Faktach (ang. Evidence-Based Medicine), co odzwierciedla najnowsze osiągnięcia naukowe i kliniczne w dziedzinie optometrii.
Pojęcie „badanie optometryczne” zyskało w Polsce szeroką popularność, w dużej mierze dzięki działaniom naszego Towarzystwa. Niestety, jego rosnąca rozpoznawalność bywa wykorzystywana w sposób niewłaściwy, czego przykładem są reklamy sugerujące dostępność badań optometrycznych w miejscach, gdzie profesjonalny optometrysta jest nieobecny. PTOO stanowczo podkreśla, że prawidłowe badanie optometryczne może być wykonane wyłącznie przez wykwalifikowanego optometrystę.
Kształcenie w zawodzie optometrysty odbywa się obecnie na kilku uczelniach akademickich w Polsce, a programy nauczania, mimo dążenia do ujednolicenia, mogą się różnić. Praktyka optometrii jako zawodu medycznego w obszarze ochrony wzroku nie pozostawia jednak szerokiego marginesu dowolności w podejściu do pacjenta. Czynności wykonywane podczas badania optometrycznego mają na celu zebranie kompleksowych informacji o procesie widzenia pacjenta, co umożliwia podjęcie trafnych decyzji dotyczących doboru optymalnych pomocy optycznych, zaleceń w zakresie ćwiczeń wzrokowych czy profilaktyki narządu wzroku.
Optometrysta posiada praktyczne umiejętności w zakresie szeregu procedur badawczych, których logiczna sekwencja pozwala na wiarygodne ustalenie modelu funkcjonowania układu wzrokowego pacjenta. W związku z tym, możliwe jest określenie minimalnego zakresu czynności niezbędnych do uznania danego badania za badanie optometryczne.
Niniejszy standard ma służyć jako wartościowe narzędzie:
- Dla profesjonalistów: do samooceny i ciągłego doskonalenia praktyki zawodowej.
- Dla uczelni kształcących: do właściwego przygotowania i aktualizacji programów nauczania, zapewniających wysoki poziom edukacji.
- Dla instytucji ochrony zdrowia: do oceny jakości i poziomu świadczonych usług medycznych w obszarze wzroku.
- Dla pacjentów: jako wzorzec prawidłowej i kompleksowej opieki medycznej w zakresie ochrony wzroku.
Wykaz podstawowych czynności w badaniu optometrycznym, stanowiący kluczowy element niniejszego opracowania, powinien stanowić podstawę karty badania optometrycznego pacjenta. Należy pamiętać, że każde badanie jest dostosowywane do indywidualnych wymagań wzrokowych pacjenta, jego potrzeb rozwojowych, a także zgłaszanych dolegliwości i dyskomfortu widzenia. Ze względu na znaczną różnorodność pacjentów pod względem wieku i specyfiki problemów wzrokowych, konieczne jest stosowanie wybranych, dodatkowych procedur diagnostycznych w każdym indywidualnym przypadku. Standard badania optometrycznego wymaga kompleksowej oceny stanu pacjenta w następujących podstawowych aspektach:
- Stan zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem układu wzrokowego.
- Stan refrakcji.
- Stan akomodacji.
- Stan widzenia obuocznego.
Na podstawie uzyskanych wyników, optometrysta podejmuje decyzję o zastosowaniu optymalnych pomocy wzrokowych oraz innych metod poprawy funkcjonowania układu wzrokowego i procesu widzenia. W sytuacji, gdy brak jest warunków do wykonania określonych elementów badania, pacjent powinien zostać o tym poinformowany i skierowany do innego specjalisty w celu uzupełnienia diagnostyki. Analogicznie, w przypadku braku możliwości zaordynowania leczenia w przypadku nieprawidłowości fizjologicznych lub prowadzenia treningu wzrokowego, pacjent powinien być kierowany do właściwego specjalisty.
Ważna informacja: Niniejszy standard stanowi wytyczne dobrych praktyk opartych na aktualnej wiedzy naukowej i doświadczeniu klinicznym. Standard nie stanowi podstawy prawnej. Odpowiedzialność za prawidłowe i rzetelne wykonanie badania optometrycznego spoczywa na osobie wykonującej zawód medyczny.
